رسول سلیمانی - آلمان بزرگترین اقتصاد اتحادیه اروپا و چهارمین اقتصاد بزرگ جهان پس از ایالات متحده آمریکا، چین و ژاپن است. این کشور به خاطر محصولات و خدمات باکیفیت شهرت دارد. اقتصاد آلمان رقابت پذیری و شبکه جهانی صادرات خود را از قدرت نوآورانه و سرمایه گذاری‌های عظیم در بخش تحقیق و توسعه دارد.
به گزارش افق تازه قسمت‌های پردرآمد مهندسی خودرو، مهندسی مکانیک و کارخانه، صنایع شیمیایی و فناوری پزشکی، بیش از نیمی از صادرات آلمان را تشکیل می‌دهند و همچنین دارای زیرساخت‌های توسعه یافته با سیستم حمل و نقل کارآمد است. اقتصاد ژرمن‌ها بسیار متنوع بوده و طیف وسیعی از صنایع در آن حضور دارند. و دولت سیاست‌هایی را دنبال کرده است که اقتصاد آلمان به یکی از رقابتی‌ترین اقتصادهای جهان تبدیل گشته است و تعداد زیادی از شرکت‌های چند ملیتی در آنجا فعالیت می‌کنند. در سال 2018، آلمان بعد از چین و ایالات متحده بیشترین میزان صادرات کالا را از آن خود کرده است. مهم‌ترین شرکای تجاری آلمان کشورهای اتحادیه اروپا، آمریکا و چین هستند. آن‌ها در سال 2019 بیش از 104.8 میلیارد یورو در تحقیق و توسعه (R&D) هزینه کرده‌اند. برای اکثر شرکت‌های دولت فدرال، موج روندهای دیجیتالی‌سازی (اینترنت اشیا، هوش مصنوعی، بلاک چین، امنیت سایبری، سیستم‌های هوشمند، تجارت الکترونیک) یک چالش بزرگ بود اما در عین حال، آن‌ها فرصت‌هایی را برای یک صحنه استارت آپ ثمربخش و رو به رشد در صحنه بین المللی را فراهم کرده‌اند. در نتیجه بحران کرونا در بهار 2020، کارشناسان اقتصادی انتظار رکود قابل توجه، افزایش نرخ بیکاری و کسری بی سابقه در بودجه ملی را در نتیجه اقدامات تثبیت کننده سیاست مالی گوشزد می‌کردند. با این حال در تشخیص مشترک، در میان مدت درست نظر داده‌اند اما در بلند مدت مسائل زیادی در پیش رو وجود دارد که به چند مورد از آن‌ها می‌پردازیم.
آلمان با مشکل بزرگ قطع گاز از روسیه مواجه است دولت ماه گذشته هشدار کمبود گاز را دومین سطح «زنگ هشدار» اطلاع رسانی کرده است. روس‌ها صادرات گاز از خط لوله نورد استریم را به 30 درصد کاهش داده‌اند و دلیل افت فشار را تحویل ندادن توربین از طرف غربی‌ها اعلام کرده‌اند. هیچ تضمینی به ادامه صادرات گاز از طرف پوتین نیست و هر روز مساله قطع کامل گاز خط لوله نورد استریم در بین سیاسیون روسی پررنگ‌تر می‌شود؛ بر همین خاطر دولت صدراعظم شولتس جهت متنوع کردن سبد واردات انرژی، همکاری‌هایی با مصر دربارهٔ تولید هیدروژن و همچنین قطر برای واردات گاز مایع انجام داده است، شهرداری برای اسکان موقت مردم در سالن‌های ورزشی برنامه ریزی می‌کنند؛ اما این برای حل مشکل کافی نیست. آلمان به یک منبع جایگزین جدی انرژی نیاز دارد و گزینه‌های مختلفی برای این منظور وجود دارد. یک گزینه انرژی هسته‌ای، انرژی خورشیدی و دیگری انرژی باد است اما آلمان باید از هم اکنون شروع به ساخت این جایگزین‌ها کند، قبل از اینکه با زمستان سرد خیلی دیر شود.
اقتصاد آلمان در سال 2023 با تعدادی چالش مواجه است. از مهم‌ترین آن‌ها، چالش جمعیتی است، جمعیت سالانه حدود 0.5٪ کاهش می‌یابد. تغییرات جمعیتی منجر به کاهش قابل توجه عرضه کارگران ماهر در طی 10 تا 20 سال آینده خواهد شد. این امر منجر به کاهش نیروی کار و فشار بر سیستم رفاه اجتماعی کشور خواهد شد. با کاهش تعداد افراد شاغل در چند سال آینده، در حالی که تعداد بازنشستگان افزایش می‌یابد این روند بر رشد اقتصادی و بازار کار تأثیرجدی خواهد گذاشت. برای رویارویی با این چالش، سیاست گذاران باید برای جذب افراد بیشتر به اشتغال و تقویت رشد اقتصادی اقدام کنند. همچنین لازم است شرکت‌ها کارگران ماهر بیشتری را استخدام کنند و برای افراد مسن امکان به کارگیری دوباره فراهم شود. این تنها راهی است که اقتصاد آلمان را قوی نگاه می‌دارد.
یکی از مسائلی که آلمان با آن مواجه است افزایش تورم است از زمان آغاز جنگ در اوکراین، افزایش قیمت انرژی به طور قابل توجهی افزایش یافته است و تأثیر قابل توجهی بر نرخ تورم گذاشته است. علاوه بر این، به دلیل قطع شدن زنجیره تأمین، همه گیری کرونا و همچنین افزایش قابل توجه قیمت در سطوح بالادستی اقتصاد، تنگناهای تولید به وجود آمده است که نه تنها متوجه محصولات انرژیشده است بلکه سایر کالاها نیز به ویژه بسیاری از مواد غذایی دوباره برای مصرف کنندگان گران شده‌اند. نرخ تورم در آلمان از ژوئن 2021 تا ژوئن 2022 از دو درصد به هفت و نیم درصد رسیده است چنانچه این افزایش تا پایان سال 2022 هم ادامه داشته باشد می‌تواند منجر به افزایش نرخ بهره و کاهش هزینه‌های مصرف کننده شود.
یک دهه از بحران بدهی در منطقه یورو می‌گذرد. شوک نامتقارن عرضه در آن زمان منجر به یک بحران اقتصادی عمیق در کشورهای جنوب اروپا و در نتیجه کل منطقه یورو شد. تنها اصلاحات ساختاری و بانکی، تحکیم مالی و حمایت نقدینگی از سوی بانک مرکزی اروپا بود که به جنوب اجازه بازگشت به مسیر رشد اقتصادی را داد. گویا، بحران بدهی در منطقه یورو ممکن است دوباره ظاهر شود. رکود تورمی در راه است و با چرخه افزایش نرخ‌های بهره که به تازگی شروع شده است، تشدید خواهد شد. در عین حال، سخت‌تر شدن شرایط مالی، شهرت بد و رکود اقتصادی باعث می‌شود سرمایه‌گذاران بخواهند به اندازه کافی از خود محافظت کنند و حق بیمه ریسک سرمایه‌شان را افزایش دهند. صندوق بین المللی پول پیش بینی می‌کند که قطع کامل گاز از روسیه باعث کاهش تولید ناخالص داخلی آلمان به 3 درصد می‌شود. بحران آلمان به معنای رکود در کل منطقه یورو است، زیرا برلین بازیگر اصلی اقتصادی در منطقه یورو است و همینطور اروپا بزرگترین شریک تجاری آلمان.
یکی از اصلی‌ترین مسائل پیش روی حزب سوسیال دموکرات کاهش رشد اقتصاد جهانی و چالش‌های تجاری میان شرکای اقتصادی است؛ صادرات آلمان به طور فزاینده‌ای در برابر جنگ‌های تجاری آسیب پذیر است. اگر تنش‌های تجاری بین ایالات متحده و چین به تشدید ادامه یابد منجر به کاهش رشد اقتصاد جهانی می‌شود و این امر احتمالاً تقاضا برای صادرات آلمان را کاهش می‌دهد که می‌تواند باعث کاهش رشد تولید ناخالص داخلی و افزایش بیکاری در این کشور شود. بر اساس آخرین پیش‌بینی‌های بانک جهانی پیش بینی می‌شود رشد اقتصاد جهانی در سال‌های 2023 تا 2024 بیش از سه درصد را تجربه نکند و این برای اقتصاد چهارم جهان اتفاق مبارکی نخواهد بود همچنین تشدید تنش‌های ژئوپلیتیکی می‌تواند فعالیت‌های اقتصادی را بیشتر مختل کند و در سیاست‌های اقتصادی عدم اطمینان ایجاد کند و در صورت تداوم، منجر به پراکندگی تجارت، سرمایه‌گذاری و سیستم‌های مالی جهانی شود که برای اقتصاد منسجم آلمان مانند سم عمل خواهد کرد.
خبرنگار: رسول سلیمانی
منبع: افق تازه
