عارف که در چهار سال موفق‌ترین دولت بعد از انقلاب – دولت دوم اصلاحات از 80 تا 84- معاون اول رییس جمهوری (خاتمی) بود 10 سال بعد از ترک دولت و در سال 1394 نماینده اول تهران در مجلس دهم شد.
او البته دو سال قبل از آن – 1392- نامزد ریاست جمهوری شده بود اما به خواست و اصرار سید محمد خاتمی از ادامه رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری کنار کشید تا راه برای حسن روحانی هموار شود نه آن که تجربه 84 (تعدد نامزدهای اصلاح‌طلب و اعتدال‌گرا) تکرار شود. هرچند رییس جمهور اعتدال‌گرا بعد از آن اصلاح‌طلبان را چندان به بازی نگرفت و عارف در دولت روحانی چندان نفوذی نداشت. بافتار مجلس دهم و تقسیم آن به سه فراکسیون هم مانع ریاست عارف بر مجلس و حتی کمیسیون‌ها شد.
برخی از ناظران انتصاب عارف به عنوان معاون اول رییس جمهور پزشکیان را حاصل حضور 90 دقیقه‌ای سید محمد خاتمی در دو شب قبل در پاستور می‌دانند. خاصه این که رییس جمهوری اسبق بعد از 19 سال به ریاست جمهوری رفته بود.
انتخاب عارف به معاون اولی را همچنین می‌توان این گونه تفسیر کرد که دولت مسعود پزشکیان دولت سوم روحانی نخواهد بود (بر خلاف ادعاهای مکرر دو نامزد پوششی در مناظره‌ها) و اگر قرار بر تشبیه باشد به دولت خاتمی ماننده است اگرچه خود تأکید کرده دولت اول مسعود پزشکیان خواهد بود نه دولت سوم روحانی یا خاتمی یا دیگری.
با حضور عارف در این جایگاه احتمال انتخاب علی طیب‌نیا به وزارت اقتصاد و دارایی هم قوت می‌گیرد و این در حالی است که برخی منابع از اسحاق جهانگیری گزینه منتفی شدۀ معاون اولی به عنوان گزینه وزارت نفت یاد می‌کنند.
هر دو (طیب‌نیا و جهانگیری) در مراسم امروز -امضا (تنفیذ) حکم ریاست جمهوری در حسینیۀ امام خمینی- حاضر بودند.
انتصاب معاون اول – عارف- از دو جنبۀ دیگر هم حایز توجه است. نخست این که چون خود او 70 سالگی را پشت سر گذاشته و به قدر کافی تجربه دارد احتمال حضور وزیران جوان در دولت را تقویت کرده تا توازن برقرار شود و دوم این که به خاطر ضربات مکرر از حیث مدیریتی به اصلاح‌طلبان بعد از سال 88 و گسست نسلی بنیاد تحت مدیریت عارف در سال‌های گذشته می‌تواند منبع تغذیه مدیران جدید به دولت پزشکیان باشد.
عارف که متولد سال 1330 است در 24 سالگی با بورس تحصیلی دانشگاه صنعتی اصفهان به آمریکا رفت و کمی مانده به پیروزی انقلاب ایران فوق لیسانس گرفت و دو سال بعد از انقلاب از دانشگاه استنفورد با معدل 4 از 4 مدرک دکتری برق و مخابرات دریافت کرد و سپس به ایران بازگشت.
او به عنوان چهره‌ای علمی – سیاسی شناخته می‌شود و اصطلاح “شبکه‌های عارف” یادآور یایان نامه دکتری اوست. سیاهه مقالات علمی این استاد گروه برق دانشگاه صنعتی شریف در تارنمای رسمی دانشگاه ثبت شده است.
خبر تکمیلی: متن حکم رییس جمهوری به محمد رضا عارف هم منتشر شد و خبر بالا رسمیت یافت. مسعود پزشکیان از معاون اول این موارد را خواستار شده:
اداره جلسات هیأت وزیران، ایجاد هماهنگی بین وزرا و مقامات اجرایی، ابلاغ مصوبات هیأت دولت، پی‌گیری تحقق نتایج در امور محوله بر پایه میثاق مشترک و منشور اخلاقی کارگزاران دولت چهاردهم
